İŞ HUKUKUNDA ZORUNLU ARABULUCULUK GELİYOR
Türkiyede, dava sayısı bakımından Kadastro Mahkemelerinden sonra gelen iş Mahkemelerinin yükünü hafifletmek ve yargılamada hızlandırmayı sağlamak amacıyla, İş Hukukuna ilişkin uyuşmazlıklarda zorunlu Arabuluculuk geliyor.
Adalet Bakanlığının hazırladığı ve yakın zamanda Meclise sunulması düşünülen tasarıya göre, İş Hukukunda emredici Hukuk Normları ve düzenlemeleri dışında kalan TÜM UYUŞMAZLIKLARDA (işe İadeler de dahil) miktar sınırına bakılmaksızın ZORUNLU ARABULUCULUK olacaktır. Taraflar, uyuşmazlıklarını halletmek üzere ilk önce Arabulucuya başvuracak, Arabuluculuk yolu ile sonuç alınamaması durumunda ancak Mahkeme veya Tahkime başvuru yapılabilecektir. Dolayısıyla Arabulucuya Başvuru yapılmış ve sonuç alınamamış olması bir DAVA ÖN ŞARTI olacak ve İş Mahkemesi veya Tahkim de, hakim veya Tahkim heyeti tarafından resen bu başvuru nun yapılıp yapılmadığı araştırılacaktır.
Bazen uzun yıllara yayılmış işçi, işveren ilişkilerinde Mahkeme ve dava yoluyla uyuşmazlıklara çözüm aranması, her iki tarafı da yıpratıcı, uzun süren ve bazen işçi açısından ( Maddi külfet, Tanık ve Belge arayıp bulmak vb), bazen işveren açısından (İş yerinde çalışma huzurunun bozulması, bilgi ve belge temininin bazen işyeri gizliliğini aşması, gereksiz işgücü ve zamanını alması, uzun süre dava konusunun sürüncemede kalması vb) her iki tarafı da memnun etmeyen ve gerek yargılama gerekse de karar sonrasında ilişkileri menfi etkileyen durum yaratmaktadır. Uzun süren yargılamalar sonucunda ,elinde ilam olmasına rağmen fiilen uygulayacağı işyeri bulamayan işçi mağdur olmakta, hakkında açılmış davalarla işveren yıpranmaktadır.
Öyleki örn, işyerinde taciz nedeniyle iş akti sonlandırılan bir işçinin işe iade alması onun açısından aynı işyerine geri dönmesi ve tacizin getireceği artçı sonuçları göğüslemesi anlamına gelmekte, ancak mevcut sistemde haklılık durumuna ve mevzuata uygunluk arandığı için başka bir çözüm mevcut olmamaktadır.
Yeni tasarıya göre, işe iade davalarında işçi isterse işe iade, isterse tazminat talep edebilecek ve yine her iki tarafın katılımıyla gerçekleşecek Arabuluculuk Sürecinde kendilerine en uygun çözümü yaratabileceklerdir.
İşten çıkış aşamasında, iş aktinin Arabulucu huzurunda karşılıklı müzakerelerle ve uygun çözüm arayışlarıyla sona erdirilebilmesi mümkün olacak ve her iki tarafı da tatmin edecek çözüm mümkün olacaktır. Aslında bu durum şu anda da uygulama alanına sahip olmakla birlikte, gerek işverenler ve gerekse de işçiler açısından yeteri kadar değerlendirilip uygulanmamaktadır.
İş Hukukunda zorunlu Arabuluculuk yolunun belki de en güzel yanı, ilk iki saatin Arabuluculuk ücretinin TARAFLARCA DEĞİL, DEVLETÇE karşılanacak olması, ve masrafsız bir şekilde çözümün elde edilmesidir. Yine Arabuluculuk yoluyla borcunu ödeyen tarafa VERGİ MUAFİYETİ tanınacak olması olayın bir başka güzel yönüdür.
Hemen belirtmek gerekir ki, İş Hukukunda zorunlu Arabuluculuk uygulaması, sadece BAŞVURU da zorunluluk getirmekte, süreci Arabuluculukta devam ettirmeyi ve sonlandırmayı tarafların istek ve insiyatiflerine bırakmaktadır.Yani Arabuluculuğa GİRİŞ ZORUNLU olacak, devam edip etmeme ve sonuçlandırmada herhangi bir zorunluluk olmayacaktır.
Ancak sürecin olumsuz sonuçlanıp, ihtilafın Mahkeme veya Tahkime gitmesi durumunda devletin Arabulucuya ödediği iki saatlik ücret YARGILAMA GİDERLERİNE EKLENECEK ve Arabuluculukta sıfır masrafla sonuç alma imkanına sahipken bunu kullanmayan taraf, haksız çıkması durumunda bir de Arabuluculuk Ücretini ödemeyle yükümlü olacaktır.
Yukarıda ayrıntılarıyla belirtmeye çalıştığım yasa tasarısının 6 ay içinde yasalaşması ve Zorunlu Arabuluculuğa geçilmesi beklenmektedir. Elbetteki son hali ancak Meclisten geçtikten sonra şekillenip, ortaya çıkacak olan bu Zorunlu Arabulculuk uygulamasıyla ile ilgili kafanıza takılan hertürlü soruda tarafımla irtibata geçip bilgi alınması mümkündür. Arabuluculuğa Başvuru yöntem ve süreçle ilgili ayrıntılar başka bir yazımın konusunu oluşturacak olup, Zorunlu Arabuluculuğun Türk Hukuk Sistemine hayırlı olmasını dilerim. Hepinize iyi Çalışmalar.
Arabulucu ve Avukat Şeyda KIZILRAY